Abstract:
Công cuộc tìm kiếm nguồn dược liệu biển đã và đang ngày càng thu hút sự quan
tâm nghiên cứu của các nhà khoa học trong những năm gần đây. Theo thống kê,
trung bình mỗi năm có 10% hợp chất mới trong tổng số hợp chất có nguồn gốc từ
sinh vật biển được công bố, bao gồm rất nhiều hợp chất có hoạt tính sinh học quý
báu. Đa số các hợp chất mới được phát hiện từ các loài bọt biển và động vật ruột
khoang, tiếp theo là các vi sinh vật biển. Trong các hoạt tính được thử nghiệm, hoạt
tính chống ung thư và hoạt tính kháng sinh luôn chiếm tỷ lệ lớn. Thân mềm, da gai
và bọt biển là những ngành động vật có tiềm năng vì chúng chứa rất nhiều hợp chất
chống ung thư, kháng sinh tiềm tàng, chưa được phát hiện. Vì vậy, những nghiên
cứu tìm kiếm, phát hiện các loại thuốc chống ung thư hiện đang được tập trung chủ
yếu trên các đối tượng thân mềm, bọt biển và vi sinh vật. Bên cạnh đó, những nỗ
lực tìm kiếm thuốc giảm đau, kháng sinh, kháng viêm cũng đang đạt được nhiều
thành quả. Từ những nghiên cứu này, một số dược phẩm nguồn gốc từ biển đã được
lưu hành trên thị trường như Ara-A, Ara-C, Pseudopterosin..., và một số khác đang
bước vào những giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, hứa hẹn sẽ có mặt trên thị trường
trong thời gian gần nhất (ET-743, Manzamine A, Kahalalide F...). Tuy nhiên, ngành
hoá học hợp chất thiên nhiên biển cũng có những khó khăn nhất định. Ví dụ như
nguồn cung cấp các hợp chất biển là có hạn (những hợp chất biển thường chiếm
khoảng 10-6 % hoặc ít hơn tổng trọng lượng mẫu có được), việc khai thác khối
lượng lớn sẽ làm hủy hoại môi trường sinh thái. Phương pháp tổng hợp hoá học hay
nuôi cấy các vi sinh vật có liên quan đến quá trình tạo nên chất đó có lẽ là những
đường hướng chính trong tương lai nhằm giải quyết những vấn đề trên. Rõ ràng là
thế giới đại dương đóng vai trò quan trọng đối với việc tìm kiếm, phát hiện và phát
triển các sản phẩm hữu ích phục vụ cho cuộc sống con người.
Báo cáo này trình bày tóm tắt những kết quả nghiên cứu sàng lọc hóa học theo định
hướng hoạt tính sinh học trên các đối tượng sinh vật biển (hải miên, san hô mềm và
da gai) tại Viện Hóa học các hợp chất thiên nhiên trong thời gian gần đây.
